Waarom is Noord-Italië vandaag de dag meer ontwikkeld dan Zuid-Italië? Waarom was het meer ontwikkeld dan het zuiden meer dan duizend jaar geleden? We hebben vroege middeleeuwse huurovereenkomsten uit Noord- en Zuid-Italië die aantonen dat terwijl geldbetalingen sinds de 8e eeuw in het noorden de overhand hadden, in natura betalingen in het zuiden tot na 1200 na Christus bleven bestaan.